Từ 6 tuổi trẻ bắt đầu
đi học, các chất dinh dưỡng thiết yếu không chỉ giúp trẻ phát triển về thể
chất, mà còn cung cấp năng lượng để trẻ học tập. Vì vậy, việc áp dụng một chế
độ dinh dưỡng khoa học trong từng bữa ăn hàng ngày đặc biệt quan trọng, là nền tảng
cho sự phát triển toàn diện của trẻ trong tương lai. Mỗi bữa ăn của trẻ ở độ
tuổi này cần phải đảm bảo đầy đủ các nhóm chất sau:
Chất bột đường (Gluxit)
Một chế độ dinh dưỡng hợp lý trước hết phải đảm bảo trẻ có đủ năng
lượng, nghĩa là trẻ cần được ăn no. Năng lượng được cung cấp chủ yếu qua cơm và
các sản phẩm chế biến từ gạo như bún, bánh, phở… Thỉnh thoảng nên cho trẻ ăn
thêm ngô, khoai, sắn là những thực phẩm trong nhóm ngũ cốc vừa cung cấp chất
bột (cho năng lượng) vừa là nguồn chất xơ tốt. Gluxit có trong thực phẩm có
nguồn gốc động vật chỉ có nhiều trong sữa.
Chất Đạm (Protein)
Protein là nguồn cung cấp năng lượng cho cơ thể;
có vai trò quan trọng trong việc xây dựng và tái tạo tất cả các mô cơ thể; tham
gia vào các hoạt động điều hòa chuyển hóa và tiêu hóa, sản xuất kháng thể và
tạo cảm giác ngon miệng.
Lượng chất đạm trong khẩu phần của trẻ cần nhiều
hơn người lớn, nhu cầu đạm ở lứa tuổi này cần 3-3,5g/kg thể trọng (trung bình
khoảng 30-50g/ngày/trẻ). Nên cho trẻ ăn đa dạng các thức ăn giàu đạm, cả thức
ăn có nguồn gốc động vật như thịt (lợn, bò, gà, vịt, ngan…), cá, cá biển, trứng,
sữa (sữa bột, sữa chua, sữa đậu nành), tôm, cua; và thức ăn có nguồn gốc thực
vật như đậu, đỗ, lạc, vừng.
Tuy nhiên cũng không nên cho trẻ ăn quá nhiều
đạm vì có thể gây gánh nặng cho trẻ nhất là khi trẻ uống thiếu nước. Các sản
phẩm chuyển hóa trung gian của lượng đạm dư thừa sẽ gây độc hại cho cơ thể.
Chất béo (Lipid)
Dầu mỡ không chỉ tạo cảm giác
ngon miệng mà còn cung cấp năng lượng cao và giúp hấp thu các vitamin A, D, E,
K – những vitamin cần thiết cho sự phát triển của trẻ. Nên cho trẻ ăn cả dầu và
mỡ, như thịt mỡ, mỡ cá, bơ, sữa, váng sữa, lòng đỏ trứng… hay dầu thực vật,
lạc, vừng…
Vitamin và Chất khoáng
Vitamin là một nhóm chất hữu cơ có hàm lượng
trong cơ thể không cao nhưng tác dụng mạnh và đặc hiệu. Thiếu vitamin sẽ gây ra
nhiều rối loạn chuyển hóa quan trọng.
Mọi vitamin đều cần cho trẻ, đặc biệt về nhu cầu
vitamin A và vitamin C. Nhu cầu vitamin A của trẻ lứa tuổi nhi đồng như người
lớn từ 400-500 mg/ngày. Vitamin A có trong thức ăn động vật (thịt, trứng, cá,
tôm, gan, tim…); tiền vitamin A (caroten) có nhiều trong rau, củ, quả có màu
vàng, đỏ, da cam. Khi vào cơ thể caroten có thể được chuyển thành Vitamin A,
nhưng trẻ em có nhược điểm là hấp thu caroten rất thấp nhất là khi bữa ăn có
quá ít dầu mỡ.
Vitamin C cần thiết cho sự tạo máu, tăng cường
hệ miễn dịch. Nhu cầu vitamin C ở độ tuổi này cần từ 55-60mg/ngày và phải
được cung cấp đủ hàng ngày. Cần cho trẻ thường xuyên ăn nhiều loại rau, quả
theo mùa.
Chất khoáng cần cho sự tạo xương, tạo máu và các
hoạt động chức năng sinh lý của các bộ phận trong cơ thể. Hàng ngày trẻ 6-10
tuổi cần 400-500 mg canxi, nguồn cung cấp canxi không thiếu nhưng cần tỉ lệ thích
hợp giữa canxi và photpho mới giúp canxi được hấp thu tốt, tỉ lệ Ca/P tốt nhất
là 1,5-Để đạt được tỉ lệ canxi/P thích hợp, bữa ăn của trẻ cần có sữa, tôm,
cua, cá thường xuyên.
Ưu tiên cho trẻ nguồn thức ăn động vật (thịt,
cá, tôm, trứng…) nhằm đảm bảo cung cấp đủ lượng sắt cho cơ thể. Sắt trong nguồn
thức ăn này có hàm lượng cao và dễ hấp thu.
Để trẻ có được đầy đủ các chất dinh dưỡng cần
thiết trên với tỷ lệ cân đối phù hợp với nhu cầu dinh dưỡng khuyến nghị, cha mẹ
có thể tham khảo tháp dinh dưỡng dành cho trẻ 6-11 tuổi của Viện Dinh dưỡng
Quốc gia sau đây:
