Sau 2 năm được triển
khai thí điểm, mô hình trường học mới (VNEN) đã chứng tỏ được tính ưu việt khi
vừa kế thừa những mặt tích cực của mô hình trường học truyền thống, vừa có sự
đổi mới căn bản về mục tiêu đào tạo, nội dung chương trình, phương pháp dạy
học, cách tổ chức lớp học, đánh giá học sinh… Tuy nhiên, thực tế khi triển khai
mô hình này, các cơ sở phải đối mặt với không ít khó khăn mà nếu không có sự
quyết đoán và linh hoạt thì sẽ dễ bỏ cuộc.
Khó
khăn chồng chất khó khăn
Phó trưởng phòng GD&ĐT quận Tây Hồ
Nguyễn Hoài Long cho biết: Từ năm 2013 – 2014, quận Tây Hồ đã tiến hành thí
điểm triển khai mô hình trường học mới tại 2 trường tiểu học khó khăn nhất quận
là TH An Dương và TH Tứ Liên với kỳ vọng sẽ tạo được sự đột phá trong cách tiếp
cận những vấn đề mới của giáo dục.
Thế nhưng
quá trình triển khai mô hình này không đơn giản. Khó khăn đầu tiên là từ phía
giáo viên. Các thầy cô giáo vẫn nói đến đổi mới dạy học nhưng chỉ mới là những
sáng kiến, thay đổi nhỏ trên nền tảng cũ. Với mô hình VNEN không thể chỉ tạo ra
những sáng kiến, những thay đổi nhỏ trong quá trình dạy học mà phải thay đổi
toàn diện, thay đổi từ tư duy bài giảng đến phương pháp lên lớp. Và để làm được
việc đó, người giáo viên phải đào tạo lại mình. Khó khăn lớn hơn mà ít ngờ tới
chính là từ phía CMHS. Sau một thời gian học theo mô hình trường học mới, CMHS
trường tiểu học Tứ Liên đồng loạt kiến nghị chuyển con em họ sang lớp khác,
không học theo trường học mới, lớp VNEN với nhiều lý do mà tựu chung lại là
chưa tin tưởng vào hiệu quả của mô hình này. Thêm một khó khăn nữa mà Tây Hồ
gặp phải chính là cơ sở vật chất. Trường TH Tứ Liên từ năm 2004 đã có dự án xây
mới nhưng đến nay vẫn phải học tạm trên đất đình, chùa. Cho đến thời điểm thí
điểm mô hình VNEN, trường vẫn chưa có phòng chức năng. Trường TH An Dương một
nửa vẫn phải đợi trường cấp II chuyển đi mới được mở rộng.
Đứng trước
hàng loạt khó khăn đó, ngành GD&ĐT quận Tây Hồ đã phối hợp với Sở GD&ĐT
Hà Nội, chính quyền địa phương và các cơ sở giáo dục để giải quyết từng vướng
mắc. Về đội ngũ, bên cạnh động viên, khích lệ giáo viên, phòng GD&ĐT Tây Hồ
đã tham mưu với UBND quận xây dựng đề án bồi dưỡng đội ngũ giáo viên các trường
THCS và Tiểu học. Riêng năm học 2013 – 2014, với kinh phí 1,5 tỷ đồng từ ngân
sách quận, phòng đã tiến hành khảo sát, đánh giá chất lượng đội ngũ và tổ chức
16 lớp bồi dưỡng với sự tham gia của 200 giáo viên. Kiến thức tại các lớp bồi
dưỡng là những vấn đề cơ bản, thiết thực, xuất phát từ những khảo sát khoa học
nên ngay lập tức trở thành kiến thức nền hỗ trợ giáo viên, đặc biệt là những
giáo viên tham gia chương trình trường học mới như: Phương pháp dạy học theo
nhóm, ứng dụng phần mềm Prezi, sử dụng CNTT trong dạy học, xây dựng hệ thống
câu hỏi hướng đến phát huy khả năng tự học của học sinh… Không những thế, Tây
Hồ còn lập ra nhóm giáo viên trực tiếp giảng dạy các lớp VNEN để thường xuyên
trao đổi kinh nghiệm, sinh hoạt chuyên môn hàng tháng.
Trước đề
nghị xin cho con em chuyển khỏi lớp VNEN của CMHS, phòng GD&ĐT quận Tây Hồ
cùng các trường đã mời lãnh đạo Sở GD&ĐT Hà Nội xuống trực tiếp trao đổi,
giải thích thấu đáo cho CMHS. Vì vậy, đã nhận được sự tin tưởng, ủng hộ và đồng
thuận của CMHS. Về cơ sở vật chất, với sự quan tâm của quận Tây Hồ, phòng
GD&ĐT quận đã tập trung ưu tiên nguồn ngân sách trang bị cơ sở vật chất cho
các lớp học VNEN. Năm đầu tiên thực hiện mô hình này, phòng trả toàn bộ chi phí
SGK cho các lớp học này.
Từ kinh
nghiệm tại trường TH Tứ Liên và An Dương, năm học 2014 – 2015, mô hình VNEN đã
được Tây Hồ mở rộng tại 4 trường nữa. Đến nay, Tây Hồ đã có 6 lớp học theo mô
hình VNEN tại 6 trường công lập của quận. Mô hình này đã nhận được sự đồng tình
và ủng hộ tích cực từ phía CMHS và các cấp, ngành trong quận.
Sĩ số
đông vẫn có thể áp dụng VNEN
Năm học
2012 - 2013, Bộ GD&ĐT đã thí điểm mô hình trường học mới tại 1.447 trường
học trên cả nước. Hà Nội đã thí điểm mô hình này tại trường Tiểu học Tả Thanh
Oai (huyện Thanh Trì). Năm học 2014 – 2015 là năm thứ 3 ngành GD&ĐT Hà Nội
triển khai thí điểm mô hình này với tổng số 58 trường tại 17 đơn vị quận, huyện. Một trong những khó khăn lớn nhất mà các
trường gặp phải chính là sĩ số. Mô hình này có cách tổ chức lớp học khác với
truyền thống, thay vì sắp xếp bàn ghế theo hàng ngang như trước đây, các lớp
VNEN sẽ sắp xếp theo nhóm học sinh. Người giáo viên phải thường xuyên quan sát,
kiểm tra và hỗ trợ kịp thời cho học sinh. Các quận nội thành, sĩ số lớp học
tương đối cao đã khiến không ít trường e ngại khi triển khai mô hình này, thế
nhưng vẫn có những trường mạnh dạn thí điểm và đã thành công.
Trường TH
Trưng Trắc (quận Hai Bà Trưng) có sĩ số mỗi lớp tương đối cao, từ 55 đến 59 em nhưng
nhà trường vẫn triển khai mô hình VNEN. Cô giáo Dương Thu Hà – Hiệu trưởng nhà
trường cho biết: Để giải quyết bài toán sĩ số, trường đã xây dựng hệ thống giáo
viên dự trữ, hỗ trợ các lớp. Trong quá trình giảng dạy, các cô giáo của các lớp
VNEN có sĩ số đông rút ra kinh nghiệm là chọn ra các nhóm trưởng cùng làm công
tác kiểm tra, khảo sát kết quả của các nhóm, cùng cô giáo kiểm tra đánh giá học
sinh vừa sát sao lại vừa động viên được tất cả học sinh trong lớp cũng như các
tổ nhóm, đồng thời giảm áp lực lên giáo viên. Trường cũng sắp xếp bàn ghế một
cách khoa học để không ảnh hưởng đến sức khỏe học sinh, đồng thời vẫn tăng sự
tương tác giữa các em với nhau và giữa học sinh với giáo viên. Khảo sát giữa
các lớp VNEN với các lớp khác trong khối, chất lượng các lớp VNEN tốt hơn, tỷ
lệ học sinh khá giỏi cao hơn. Mô hình này ngày càng nhận được sự ủng hộ nhiệt
tình của CMHS và giáo viên trong trường.
Trực tiếp
đến dự giờ lớp học VNEN của trường TH Trưng Trắc, PGĐ Sở GD&ĐT Phạm Xuân
Tiến cho biết đã rất bất ngờ bởi dù sĩ số đông nhưng lớp học vẫn đảm bảo được
yêu cầu của mô hình VNEN. Theo PGĐ Sở, mỗi quận, huyện nên thí điểm ít nhất tại
2 trường, và mỗi khối thí điểm ít nhất tại 2 lớp để các thầy cô giáo dễ trao
đổi, chia sẻ kinh nghiệm. Đồng thời, các quận, huyện chưa thí điểm mô hình VNEN
cần tham quan, học hỏi kinh nghiệm triển khai mô hình này tại các đơn vị đã
triển khai thành công.
Vụ trưởng Vụ Giáo dục Tiểu
học, Bộ GD&ĐT Phạm Ngọc Định, Trưởng ban Quản lý Dự án VNEN cũng khẳng
định: Chúng ta đang thực hiện Nghị
quyết số 29- NQ/TW về đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và mô hình VNEN đã làm
tường minh nội dung đổi mới, đặc biệt là đổi mới phương pháp dạy học. Khi thực
hiện dạy học theo mô hình này, học sinh được làm việc theo nhóm, giáo viên phải
quan sát, đánh giá và "cứu trợ" các nhóm một cách kịp thời. Lớp học
có sĩ số đông vẫn có thể thực hiện được mô hình VNEN nếu có thể kê bàn ghế theo
nhóm, đồng thời giáo viên biết bao quát rộng.